Rwanda na mimba za kukodiwa, wadau wataka maboresho ya sheria

  KIGALI, Rwanda Mashirika ya kiraia nchini Rwanda yametoa wito wa kuongezwa zaidi kwa vipengele kadhaa vya tahadhari kwa muswada mpya wa hu...

 

KIGALI, Rwanda

Mashirika ya kiraia nchini Rwanda yametoa wito wa kuongezwa zaidi kwa vipengele kadhaa vya tahadhari kwa muswada mpya wa huduma za afya katika muktadha wa mipango ya uzazi kwa njia ya kukodisha (surrogate).

Vipengele hivyo vinavyostahili kuangaliwa ni kama vile kuharibika kwa mimba na matatizo mengine yanayohusiana na ujauzito

Wito huo ulitolewa Mei 2, 2025 wakati wa kikao ambapo Kamati ya Bunge ya Masuala ya Kijamii ilikuwa inapokea maoni kutoka kwa wawakilishi wa mashirika ya kiraia, kwa lengo la kuimarisha vifungu vya muswada huo.

Muswada huo unafafanua uzazi wa kukodisha kama aina ya utaratibu wa uzazi unaohusisha mtu wa tatu ambapo mzazi au mtu anayekusudia kuzaa kwa njia hiyo anakuwa na mkataba na mama anayebeba mimba kwa niaba yake ili kujifungua mtoto.

Unapendekeza kuwa uzazi wa kukodisha ukubalike ikiwa daktari atathibitisha kuwa mzazi anayekusudia hawezi kubeba mimba au kujifungua; au daktari atathibitisha kuwa maisha ya mzazi anayekusudia au ya mtoto yanaweza kuwa hatarini wakati wa ujauzito au kujifungua.

Mama anayebeba mimba kwa niaba yake atalipwa gharama zote zinazohusika wakati wa mchakato wa uzazi wa kukodisha, na kiasi kitakachotolewa kitategemea makubaliano ya pande zote.

Wakati wa kikao hicho, Xavérine Uwimana, Mwakilishi wa Kisheria wa Réseau des Femmes Oeuvrant pour le Développement Rural, shirika lisilo la kiserikali linaloongozwa na wanawake, alieleza kuwa ingawa muswada huo unahitaji "mzazi anayekusudia" na mama anayebeba mimba kwa niaba yake kuwa na mkataba uliothibitishwa na mwanasheria, unakosa mwongozo zaidi.

"Muswada unapaswa angalau kuangazia vifungu muhimu ambavyo lazima vijumuishwe katika makubaliano kama hayo," alisema. "Unaweza kukubaliana na mtu awe mama anayebeba mimba kwa niaba yako, lakini mimba inaweza isitokee, au kuharibika kwa mimba kunaweza kutokea. Nini kitatokea katika hali hiyo?"

Uwimana alisisitiza umuhimu wa muswada huo kwenda zaidi ya kuhitaji tu mkataba, akipendekeza kuwa unapaswa kutoa miongozo wazi ili kumlinda mama anayebeba mimba kwa niaba yake na mzazi anayekusudia.

Pia alitaja hali ngumu zinazoweza kutokea, kama vile mama anayebeba mimba kwa niaba yake anaposafiri nje ya nchi, na kufanya iwe vigumu kuhamisha ulezi wa mtoto kwa mzazi anayekusudia baada ya kujifungua.

Dkt. Athanase Rukundo, Kaimu Mkuu wa Kliniki na Afya ya Umma katika Wizara ya Afya, alisema kuwa majadiliano yataendelea kwa lengo la kuandaa vifungu na miongozo ambayo inahakikisha kuwa uzazi wa kukodisha na huduma zingine za teknolojia ya uzazi zinalinda haki za uzazi za kila mtu kwa usawa.

Wajibu wa mzazi anayekusudia

Kulingana na muswada huo, mzazi anayekusudia ana wajibu tano. Ni kumtambua mama anayebeba mimba kwa niaba yake; kulipia gharama zote za matibabu zinazohusiana na mchakato wa uzazi wa kukodisha hadi wiki sita baada ya kujifungua; kuepuka kumsumbua mama anayebeba mimba kwa niaba yake; kukubali matokeo ya ujauzito; na kumlea mtoto.

Wajibu wa mama mbeba mimba

Mama anayebeba mimba kwa niaba yake pia ana wajibu tano; kukubaliana na njia za matibabu baada ya kupokea taarifa kutoka kwa daktari; kubeba mimba kulingana na miongozo ya uangalizi wa ujauzito kuanzia mimba hadi kujifungua; na kuepuka shughuli na tabia ambazo zinaweza kuhatarisha maisha yake na ya mtoto ambaye hajazaliwa.

Pia anatakiwa kuwasiliana mara kwa mara na mzazi anayekusudia; na kumkabidhi mtoto mchanga kwa mzazi anayekusudia mara tu baada ya kujifungua, isipokuwa mzazi anayekusudia aamue vinginevyo.