Na Mwandisdhi Wetu ZIKIWA zimebaki siku 16 kuelekea Uchaguzi Mkuu wa Oktoba 29, 2025, Tanzania inakabiliwa na tishio kubwa la kidijita...
Na Mwandisdhi Wetu
ZIKIWA zimebaki siku 16 kuelekea Uchaguzi Mkuu wa Oktoba 29,
2025, Tanzania inakabiliwa na tishio kubwa la kidijitali: Mfumuko wa taarifa za
uzushi ('fake news') na matumizi mabaya ya habari za kweli, zikipindishwa kwa
lengo la kuleta mihemko na jaziba ili kuvuruga amani.
Serikali ikiwa imetangaza kuwa taifa liko salama kikamilifu
kutokana na kuimarisha mipaka na utatuzi wa migogoro ya ndani, limewataka
wananchi kuondoa hofu.
Hata hivyo, vyombo vya habari na wananchi kwa ujumla wametahadharishwa
taarifa zinazosambazwa mtandaoni na kuwataka kuywa makini nazo.
Katika enzi ya kidijitali ambapo habari zinasambazwa kwa
kasi ya ajabu kupitia mitandao ya kijamii, kumekuwa na ongezeko kubwa la
taarifa zisizothibitishwa, zenye uzushi, au zilizoghusishwa na akili bandia
(AI).
Habari hizi, zinazojulikana kama “fake news”, zimekuwa
tishio kwa watu binafsi, jamii, na hata Taifa zima. Ni muhimu kila mtu kutambua
wajibu wake wa kuthibitisha kabla ya kusambaza, ili kulinda mazingira salama,
yenye ukweli na uaminifu mtandaoni.
Madhara ya Uzushi:
• Hofu na
Mkanganyiko: Habari zisizothibitishwa zinaweza kusababisha mkanganyiko, hofu,
au taharuki miongoni mwa wananchi.
• Maamuzi
Yasiyofaa: Wakati mwingine habari za uongo huathiri maamuzi ya watu kuhusu masuala
muhimu kama afya, siasa, na uchumi, na hivyo kupelekea maamuzi yasiyofaa yenye
madhara ya muda mrefu, hasa katika kupiga kura.
• Kuharibu
Heshima: Mbaya zaidi, taarifa za uzushi zinaweza kuharibu sifa za watu au
taasisi, ambapo mtu anaweza kupoteza heshima au biashara kutokana na uongo
ulioenezwa kabla ukweli haujajulikana.
Onyo Kali kwa Waandishi
Kwa upande wa vyombo vya habari, Serikali kupitia Mamlaka ya
Mawasiliano Tanzania (TCRA) imetoa wito mzito kwa waandishi wa habari kuweka
mbele amani, hasa wakati wa uchaguzi.
Jukumu la vyombo vya habari si tu kuripoti, bali pia kulinda
amani, na kwa kufanya hivyo, waandishi wamepewa maelekezo ya moja kwa moja:
• Kutopendelea
na Uangalifu: Waandishi wameaswa kuepuka kusambaza taarifa za uongo, kuchochea
migogoro, au kutoa majukwaa kwa wanaochochea vurugu. Miongozo inasisitiza
kutowapa muda hewani (airtime) wanaotoa hotuba za uchochezi.
• Kujifunza
Kutoka Historia: Waandishi wamekumbushwa matukio ya kihistoria kama yale ya
Kenya mwaka 2007 ambapo zaidi ya watu 1,000 walipoteza uhai kutokana na
machafuko ya uchaguzi, na Nigeria mwaka 2011 ambapo watu zaidi ya 800 walikufa.
Matukio haya yalitokana kwa sehemu na uvumi (uvumi ndio huanzisha vurugu) na
matangazo ya moja kwa moja yaliyojaa mihemko.
• Kupinga
Habari Potofu: Jukumu la vyombo vya habari ni kuhakikisha uwazi na kuzingatia
taarifa zitakazoendeleza amani na mshikamano wa jamii, na kupinga habari potofu
na uvumi.
Jukumu la Mwananchi: Fikiri Kabla ya Kusambaza
Kama ilivyoelekezwa na viongozi wa dini na Serikali, ni
wajibu wa kila Mtanzania kuwa mchambuzi makini wa habari.
Ili kukabiliana na changamoto hii, kila mtu ana wajibu wa
kuhakikisha kwamba anashiriki tu habari kutoka vyanzo vya kuaminika. Kabla ya
kusambaza chapisho lolote, ni muhimu kujiuliza maswali haya matatu makuu:
1. Je,
habari hii imetoka chanzo gani?
2. Je, kuna
ushahidi wa kuithibitisha?
3. Je,
chanzo hicho kinaaminika?
Vyanzo rasmi kama taasisi za Serikali, Tume Huru ya Taifa ya
Uchaguzi (NEC), vyombo vya habari vilivyosajiliwa, au wataalamu wa sekta
husika, vina uwezekano mkubwa zaidi wa kutoa habari sahihi kuliko machapisho ya
watu binafsi yasiyo na uthibitisho. Fikiri kwa kina na siyo kwa mihemko, kwani
mara nyingi vichwa vya habari vya kusisimua huundwa ili kuvutia hisia, siyo
kuwasilisha ukweli.
Serikali Yatoa Uhakika: Tanzania Ipo Salama
Katika kuondoa hofu iliyopandikizwa na habari za uzushi,
Serikali imetoa uhakika wa usalama wa taifa lote:
• Usalama
wa Mipaka: Serikali imechukua hatua za kimkakati za kuhakikisha mipaka ya
kitaifa inatambulika wazi, na hivyo kuondoa migogoro mipakani ya kugombea eneo
na majirani, huku JWTZ ikiwa imara. Wananchi wamethibitisha kwamba "Mipaka
imeimarishwa safi sana".
• Utulivu
wa Ardhi: Serikali imerekebisha Sera ya Taifa ya Ardhi (Toleo la 2023) na
kuendelea na zoezi la ulipaji fidia ili kuondoa migogoro ya ardhi kati ya
wananchi na taasisi za Serikali, hatua inayoleta utulivu na amani ya ndani.
Kutokana na hatua hizi zote, ujumbe wa jumla ni kwamba
Tanzania ni salama, na kila kitu kipo sawa. Hivyo, wananchi wanapaswa kuondoa
hofu, kujitokeza kushiriki kwenye Uchaguzi Mkuu wa tarehe 29 Oktoba, 2025, na
muhimu zaidi, kuzingatia ukweli tu.
Kusambaza uzushi ni hatari, kunaleta machafuko, kugawa
jamii, na kuharibu heshima. Fikiri kabla ya kusambaza; ukweli una nguvu, uzushi
una madhara.
COMMENTS